Documentaires die je volgens mij gezien moet hebben
eeuwig onder constructie. Bijgewerkt oktober 2022, incluis zo veel mogelijke hyperlinks waarmee je (hopelijk, maar ze verlopen soms in de tijd) rechtstreeks bij de docu uitkomt.
Hieronder een lijst van documentaires die gewoon goed zijn in mijn ogen. Ze doen niet allemaal iets met vorm, zoals in m’n speelfilmlijst…dus wat is dan een criterium om ze te noemen? Dat criterium is natuurlijk altijd een persoonlijke voorkeur, maar ze blijven mij gewoon soms jaren bij.
Let op met de toegevoegde hyperlinks: de kwaliteit op Youtube etc is soms echt slecht (soms zijn er betere kwaliteiten ergens misschien ook nog te vinden) Maar doe jezelf een plezier en huur hem en/of koop de desbetreffende documentaire in een goede kwaliteit. Wel zou je hier de eerste minuten kunnen bekijken om te weten of je dat vervolgens wilt gaan doen… )
-
0,03 seconde – Suzanne Raes (2017)
Goeie les in het (niet!) gebruik maken van vaak visueel saaie talking heads. Iedereen praat hier off-screen en het beeld is er zeer nauwkeurig bij gezocht. Heel goed gedaan. (zie ook ‘waterlijken’ met hetzelfde procedé verderop in deze lijst). Kijk hem hier bij 2Doc
-
4 elements – Jiska Rickels (2006)
Gebruik van natuurlijk geluid en muziek. geen voice-over maar beeldverhaal laten vertellen. Don’t tell them show them, nietwaar? Wel waar dus.
-
Avenge but one of my two eyes – Avi Mograbi (2005)
Sterk. Ik heb de DVD want zo te zien helaas nergens te zien.
-
The Bastard
Familiegeschiedenis over een verstoten kind dat in Ethiopië opgroeit voor galg en rad en een bejaarde Nederlandse vader die …(ik ga niks verklappen ..in tegenstelling tot NPO start en de achterkant van menig DVD hoesje…NIET lezen…gewoon kijken.. Als de filmmaker wilde dat je dit wist, had hij het je wel zelf verteld voordat de docu begint).Kijk hem hier bij NPO start
-
Bowling for Colombine / Michael Moore (2002)
Ook een documentairemaker die keurig gebruik maakt van de filmwetten van o.a. invisible cutting. Let bv. op het openen van de catalogus vol geweren in de openingsscène in de bank. Kijk goed
-
Capturing the Friedmans – Andrew Jarecki (2003)
Je vergeet het gewoon nooit meer. Kijk hier beide delen: deel 1 en deel 2
-
The Cleaners – Hans Block (2018).
Verontrustend maar belangrijk. Bekijk hem hier
-
The corporation – Mark Achbar, Jennifer Abbott (2003)
Geweldige beeldrijm, verontrustend verhaal. Kijk hem hier
-
Dance or Die – Roozbeh Kaboly (2018)
prachtig. De eindscene ontstond op het aller allerlaatste moment en wat een geluk dat ze het hebben gedraaid…Kijk hem hier
-
Darwins Nightmare – Hupert Sauper (2004)
Darwins nachtmerrie lijkt in 1e instantie om de vis te gaan, maar…zijn wij mensen eigenlijk niet zijn grootste nachtmerrie? Wat een documentaire vermag. Wat is het leidende thema in elke scène?
Let eens op het allereerste shot. In retrospectief vertelt het het hele verhaal: het water en het vliegtuig..wat een begin… Bekijk hem hier -
The Deminer – Hogor Hirori, Winwar Kamal (2018)
Aangrijpend. klik hier
-
Encounters at the end of the world – Werner Herzog (2007)
Alleen al om het shot van de eenzame pinguïn(waar iedereen op het IDFA na afloop over sprak). Bekijk hem hier (in 720p HD)
-
English Surgeon – Geoffrey Smith (2007)
Indringende en sterk vertelde film over een chirurg in Kiev. Bij tijd en wijle vreselijk om getuige te moeten zijn van een slecht-nieuws gesprek. Bekijk hem hier
-
Etre et avoir – Nicolas Philibert (2002)
Lijkt me duidelijk waarom ik deze toevoeg. Iedereen houdt van de meester en de kids. Maar let op: wat is waar? Een vraag die je je bij elke documentaire zou kunnen stellen. Zo zie je eerst de kinderen klooien met het kopieerapparaat. Minuten laten- in de montage althans – staat daar de onderhoudsman het apparaat te repareren. Zo lijkt het. Of deed hij dit misschien al eerder maar is het in deze volgorde grappig? Zie hem hier (zonder ondertitels weliswaar)
-
The Fourth Estate
docu over de de New York Times ten tijde van het tumultueuze eerste jaar van de regering Trump. Kijk hier deel 1, deel 2, deel 3 en deel 4
-
Ganz- how I lost my beetle – Suzanne Raes (2020)
Hoe je van een – op papier schijnbaar relatief saai – verhaal over de totstandkoming van de Volkswagen Kever een heel boeiend beeldverhaal maakt. Knap! Kijk het hier op 2Doc
-
Les glaneurs et la glaneuze – Agnès Varda (2000)
Heerlijk om weer te zien hoe je op hoge leeftijd nog zo speels en vrij kunt blijven. En niet bezig bent met wat je publiek daar van vindt
-
Grey gardens – Albert Maysles, Muffie Meyer, Ellen Hovde, David Maysles (1975)
Het lijkt zo makkelijk maar tjonge, wat is dit goed gedaan. Bekijk hem hier
-
Grizzly man – Werner Herzog (2005)
Ik probeer al jaren tv-mensen te overtuigen van het gebruik van springers. Hier zitten natuurlijk talloze geweldige voorbeelden in . Denk alleen al aan de piloot die Tim en Amy elk voorjaar naar de beren bracht en elk najaar weer ophaalde. Totdat… En let op de extra op de DVD waar je Herzog op heldere wijze de muzikanten hoort uitleggen hoe hij graag de muziek ziet. De musici hebben de film dan nog niet gezien. Waarschuwing: NIET hier kijken, want totaal verkeerde formaat (ongeveer 3/4 van het beeld is eraf… NIET doen. En als ik merk dat jullie dat wel doen, dan haal ik de hyperlink weer weg! Uit pure liefde voor deze docu)
-
The house is black – Forugh Farrokhzad (1963)
Iraanse korte documentaire. Heftig en schitterend. Bekijk hem hier
-
Hearts of darkness: a Filmmaker’s Apocalypse – Fax Bahr, George Hickenlooper, Eleanor Coppola (1991)
Dan denk je op je eigen set: ach, het kan altijd nog net iets erger…
-
In transit – Albert Maysles
Hoe simpel het ook lijkt, doe het maar eens na… Bekijk de trailer hier
-
Human -Yann Arthus-Bertrand (2015)
Hoe bombastisch het misschien soms is, toch pakt het me volledig in. Kennelijk hou ik ook van dit soort films. (al zou hij op Youtube oid staan dan nog plaats ik de hyperlink hier niet, want dit moet je echt groot(s) zien.)
-
The imposter- Bart Layton (2012)
Geschetste scènes uit een interview worden nagespeeld door acteurs. En als bv. de geïnterviewde vertelt over een telefoongesprek en daaruit een zin citeert, zien we in de film een acteur dat telefoongesprek naspelen. En de acteur zegt synchroon die zin, maar dan hóren we de stem van de geïnterviewde. Werkt heel goed. Bekijk hem hier
-
An inconvenient truth – David Guggenheim (2006)
Natuurlijk is en blijft het een powerpointfilm maar soms doet de vorm er minder toe, als de belangrijke boodschap maar overkomt, nietwaar?
-
Inside job – Cahrles H. Ferguson (2010)
Let op het gebruik van muziek. Hoe ze bv. de theatrale en grootste Lord-of-the Rings-achtige muziek onder de landschapsshots van IJsland (in het begin van de docu0 laten eindigen. En hoe goed dat verhalend werkt (let op: niet op Youtube kijken, film is gepsiegeld en weer maar een kwart van het beeld is zichtbaar….)
-
Into the Deeep – Emma Sullivan (2022)
Beangstigend hoe je met ‘de kennis van nu’ kijkt naar interviews met uitvinder Peter Madsen. Fascinerend ook, want ik dacht wel zo’n beetje alles te weten na het zien van die twee andere films hierover (waaronder het prachtige The Investigation bij NPO start). Niets was minder waar… te zien op Netflix
-
De kinderen van juf Kiet
Let bv op camerahoogte. Kijk hier
-
Langs de oevers van de Yangtze – Maaik Krijgsman (2015)
Geweldig gemaakt als je het gaat fileren. Ze draaien o.a. heel mooi in scenes. Terug te zien vi o.a. uitzending gemist. Hier de eerste aflevering van het 1e seizoen
-
Land of silence and darkness – Werner Herzog (1961)
Let bv. op het schitterende gebruik van muziek aan het einde van de film bij de man en de boom. En dan vooral hoe de muziek inzet in die scene, zo zacht en teder en voorzichtig. Kijk hem hier
-
Lessons of Darkness – Werner Herzog (1992)
Het ‘interview’ met de moeder vergeet je nooit meer.
-
Life in a day 2020 – Kevin Macdonald (2020)
Iedereen gevraagd om op 1 specifieke dag hun leven te filmen. Montage gemaakt uit 324.000 (!!) inzendingen uit 192 landen. Erg mooi. Kijk hem hier op youtube
-
Little Dieter needs to fly – Werner Herzog (1997)
Herzog zegt dat hij geen documentaires maakt maar films. Dat klopt.Sommige lassen verraden zijn manier van werken, allesbehalve documentair dus. Kijk bv. naar het dichtslaan van de autodeur aan het begin van de film, een perfecte las in continuïteit die in een fictiefilm net zou misstaan. Maar hoe is die dan gemaakt?Ik vind het overigens helemaal niet erg. Het gaat om het vertellen van een verhaal en dat doe je zo goed mogelijk, met alle middelen die je hebt.
-
Loose change – Dylan Avery (2005)
Het zal toch niet waar zijn? Als afgestudeerd vliegtuigbouwkundig ingenieur heb ik met stijgende verbazing zitten kijken naar de beelden en het betoog ronden ‘het verdwenen passagiersvliegtuig’ dat op het Pentagon botste. Bekijk hem hier
-
Man on wire – James Marsh (2008)
brr.. hoogtevrees terwijl ik thuis op de bank zit
-
The man with the movie camera – Dziga Vertov (1929)
Film wordt steeds sneller? Ik denk van niet…we komen langzaam weer op tempo maar in 1929..oh lala…framelengtes van 2 of 1 frame.. Bekijk hem hier
-
Nederland van boven – VPRO (2011)
Prachtig (hoog) standpunt met sterke voice-over. Ik ging (weer) helemaal van dit landje houden. Bekijk hier een van de afleveringen
-
Nuit et Brouillard – Alais Resnais (1955)
ik kon dit niet helemaal afzien …ik weet inmiddels wat die beelden doen in je geheugen… Dus kijk misschien hier
-
The Fog of War – Errol Morris (2003)
Fascinerend gebruik van de Interrotron. Geen idee wat het is? Kijken! Ooit gedacht dat springers je uit het verhaal halen? Kijken! Sowieso… hier
-
Om de wereld in 50 concerten – Heddy Honigmann (2013)
Alleen al om de timing van de paukenist aan het begin van de docu. En hoe mooi alles samenvalt met bijvoorbeeld de klop op de deur. … hier
-
The particle fever – Mark Levinson (2013)
Hoe je van een onzichtbaar iets – het Higgs deeltje – toch een zeer boeiende visuele documentaire kunt maken. Maar ja, er werkte ook wel een top-editor aan mee natuurlijk, meneer Walter Murch himself. O.a. te zien op Netflix
-
The power of art – BBC/Simon Schama (2012)
Kijk alleen al naar het begin van de aflevering over Bernini. Hoe begin je spannend? Door bv. niet alles weg te geven in de eerste minuut. Of zie hier bv. de 3e aflevering over Picasso of deze over de schitterende Mark Rothko
-
De regels van Matthijs – Marc Schmidt (2012)
Alleen al om het prachtige begin. Kijk de documentaire hier
-
Requim for Detroit? – Julien Temple
Interessante vormgeving toegepast in deze docu over de verlaten autostad
-
Rize of the Nazis – Julian Jones (2019)Robert, Mary and Katrina
Ijzingwekkend goed gemaakte BBC serie (6 delen) over WOII met vooral deze aflevering over de nacht van de lange messen. Verstoort je nachtrust voor minstens 1 nacht. Kijk hem hier bij DailyMotion
-
Robert, Mary and Katrina
Fascinerend. De maakster Marjoleine Boonstra had allerlei shots gedraaid in New Orleans na de orkaan Katrina. U kunt het zich voorstellen: net nog uit het water stekende auto’s. verdronken huizen, ronddrijvende puinhopen. En toen stuitte ze op dit echtpaar. En kon ze al die shots met gemak weggooien…..Kijk maar waarom
-
Salesman – Harlotte Zwerin, Albert Maysles, David Maysles (1968)
Veel Maysles op deze pagina…en terecht. Kijk hier
-
Sans soleil – Chris Marker (1930)
Alleen al om het ongeëvenaarde begin in het zwart met die paar shots. Zo helder. En ik denk inderdaad dat dat eerste shot van ultiem geluk niet kan samengaan met wat dan ook. Zie voor deze opening hier
-
Schama on Rembrandt, Masterpieces of the Late Years – Frank Janly (2014)
prachtig voorbeeld hoe je een docu kunt maken over stilstaande schilderijen. Kijk hier (Gemakkelijk: bij Dalymotion kun je alle cookies in 1 keer afwijzen, niet nodig om de docu te gaan kijken)
-
Searching for sugar man – Malik Bendjelloul (2012)
Hier kan eigenlijk niets staan in de angst iets te verklappen. Zelfs dit is al teveel misschien. Kijk hier de docu
-
Senna – Asif Kapadia (2010)
De docu bestaat geheel en al uit archiefmateriaal. Krijg dat maar eens voor elkaar. Kijk hier
-
Shoah – Claude Lanzmann (1985)
Zoals ik ergens las:’There is only this petition: you must watch this film; you must live inside this film for as long as it takes; you must understand every single ounce of pain it recalls. And, in feeling, down to your most empirical bits, the power of filmmaking, you must leave this film forever changed.’ Klik hier voor beide delen: deel 1 en deel 2
-
A skin too few: the days of Nick Drake – Jeroen Berkvens (2000)
nog toevoegen: eigen commentaar
-
The story of film – an oddysey – Mark Cousins (2011)
Natuurlijk moet je even wennen aan zijn opmerkelijke stem maar dan heb je daarna 15 uur onvergetelijke filmfragmenten. En shots ‘ertussen’ die een functie hebben en niet enkel dienen om tekst kwijt te kunnen (zoals vaak bij tv het geval is. Daar worden zulke shots vaak aangeduid als ‘algemene beelden’ , een niet-bestaande term in mijn ogen in beeldgrammatica; zogenaamde ‘shots die er niet toen doen’. Onzin. Niet bestaand)
-
Stranded! The Andes plane crash survivors – Gonzalo Arijon (2009)
nog toevoegen
-
To stay alive: a method – Erik Lieshout (2016)
Heerlijk, die kop van Iggy Pop met dan ook nog een geweldige voordracht. Let op de lach in zijn ogen. Kiek hem hier
-
The thin blue line – Errol Morris (1988)
Let op de scène rond de vliegende milkshake. (Je kunt ook deze op youtube kijken, maar liever nooit. Hier ontbreken bijvoorbeeld de zeer cruciale laatste seconden….(
-
Waltz with Bashir – Ari Folman (2008)
Soms kun je met animatie meer laten zien dan in werkelijkheid. Hier
-
The war game – Peter Watkins (1967)
Devastating. Klik hier als je hem wilt zien
-
Waterlijken – Nelleke Koop (2014)
Hoe je een prachtige documentaire kunt maken met voice-overs van de hoofdrolspelers die vervolgens nooit als talking heads in beeld komen. Verfrissend boven al die talking head films. (Zie ook ‘0,03 seconde’ met hetzelfde procedé bovenaan deze lijst). Kijk zelf maar hier
-
Wonders of the universe – BBC Chris Holt (2011)
zie bijvoorbeeld seizoen 1 aflevering 2 waarin mij ineens compleet duidelijk werd waarom er zoveel bouwstenen zijn en hoe ze ontstonden. Ook hebben ze een fascinerende manier gevonden (het oude gebouw) om het te verduidelijken, nietwaar?
-
filmtitel – regisseur
etc etc